Search
Close this search box.

Valoración do risco de condutas antisociais na adolescencia

Valoración do risco de condutas antisociais na adolescencia

A investigación sobre a avaliación do risco de condutas antisociais na adolescencia está estreitamente ligada ao protocolo VRAI (Valoración do Risco en Adolescentes Infractores) e a súa implementación. O protocolo VRAI é un instrumento de valoración do risco deseñado para a súa aplicación en adolescentes que cumpren medidas de xustiza xuvenil. Este protocolo proporciona información sobre 24 factores de risco, tres factores de protección e outras tres variables relevantes a considerar. Os factores de risco comprenden factores históricos (e.g., historia de violencia previa, historia de maltrato infantil, rexeitamento do grupo de iguais), factores psicosociais (e.g., prácticas parentais inadecuadas, delincuencia no grupo de iguais, falta de apoio social) e factores individuais (e.g., impulsividade, dureza emocional, actitudes favorables á violencia). Os factores de protección avaliados, pola súa parte, circunscríbense a factores psicosociais (i.e., implicación en condutas prosociais, amigos prosociais) e factores individuais (i.e., habilidades de afrontamento). As outras tres variables restantes (i.e., ideación suicida, deseabilidade social, falta de expectativas de futuro) avalíanse no marco do protocolo VRAI por considerarse de especial interese no contexto da valoración do risco de condutas delictivas en poboación adolescente.

Obxectivo xeral

Determinar o nivel de risco de conduta antisocial dos e das rapazas a partir das puntuacións obtidas nos diferentes factores de risco e de protección.

Obxectivos específicos

  • Avaliar os factores de risco que maior relación amosan coa conduta antisocial adolescen
  • Identificar distintos perfiles de risco segundo as puntuacións obtidas nos diferentes factores.
  • Desenvolver estratexias de prevención e intervención adaptadas ás necesidades específicas de cada individuo.

Mostra de estudo

O primeiro estudo piloto contou cunha mostra constituída por 85 menores con medidas xudiciais de distinta natureza na Comunidade Autónoma de Galicia. Do total de rapaces/zas, 47 contaban con medidas de internamento e 38 contaban con medidas de liberdade vixiada. Este primeiro estudo piloto deu lugar á elaboración do protocolo VRAIG (Valoración do Risco en Adolescentes Infractores Galegos). O protocolo VRAIG sentou as bases para a elaboración dun protocolo máis actualizado, sistematizado e adaptado ás Tecnoloxías da Información e a Comunicación: o Protocolo VRAI (Valoración do Risco en Adolescentes Infractores). A mostra utilizada nesta fase de estudo procedía de dúas Comunidades Autónomas de España (Galicia e Andalucía) e contou con 340 menores en cumprimento de medidas en centros de xustiza xuvenil e 150 en centros de acollemento residencial de protección á infancia e adolescencia. Ademais contou cunha mostra de 656 estudantes de educación secundaria que foi avaliada na parte autoinformada do Protocolo VRAI. De xeito complementario, un proxecto internacional permitiu a adaptación da versión orixinal do Protocolo VRAI para a súa utilización en Latinoamérica, especificamente no Perú.

Dende o ano 2014, o VRAI foi revisado e actualizado en base a diversos estudios piloto que proporcionaron información valiosa para a posta a punto dunha ferramenta útil e práctica no ámbito da valoración e xestión do risco. Todo isto dou lugar á versión VRAI 2.1, a cal se encontra actualmente lista para ser implementada e avaliada, tanto en mostras de adolescentes de xustiza xuvenil, como de adolescentes no sistema de protección e de poboación xeral.

Informantes

Tanto la versión para técnicos como la versión para adolescentes del VRAI presentan, en primer lugar, un apartado para cubrir datos sociodemográficos y, a continuación, las cuestiones relativas a los factores de riesgo y de protección. En la versión de técnicos, se utilizan ítems elaborados específicamente ad hoc para su inclusión en el Protocolo. En la versión para adolescentes, todas las escalas de autoinforme que evalúan los factores son escalas validadas o previamente utilizadas en este ámbito de investigación. Una descrición detallada de las distintas escalas empleadas se puede consultar en el manual del VRAI.

Publicaciones derivadas de esta línea de investigación

  1. Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J.A., Maneiro, L., Sobral, J. & Luengo, M.A. (2016). Psychopathic traits mediate the effects of neighbourhood risk on juvenile antisocial behaviour. Psicothema,28 (4),428-434. doi:10.7334/psicothema2016.55
  2. Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J. A., Maneiro, L., & Sobral, J. (2017). Effects of parenting practices through deviant peers on nonviolent and violent antisocial behaviours in middle- and late-adolescence. The European Journal of Psychology Applied to Legal Context, 9(2), 75-82. doi: 10.1016/j.ejpal.2017.02.001
  3. Maneiro, L., Gomez-Fraguela, J.A., Cutrin, O. & Romero, E. (2017). Impulsivity traits as correlates of antisocial behaviours in adolescents. Personality and Individual Differences, 104, 417-422. doi: 10.1016/j.paid.2016.08.045
  4. Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J.A. & Sobral, J. (2017). Two faces of parental support: Risk and protection for antisocial youth depending on parental knowledge. Journal of Child and Family Studies.26, 296-305. doi:10.1007/s10826-016-0559-6
  5. Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J. A., & Sobral, J. (2017). Gender differences in the influence of parenting on youth antisocial behavior through deviant peer. Spanish Journal of Psychology, 20, 1-10. doi:10.1017/sjp.2017.53
  6. Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J. A., & Sobral, J. (2017). Gender differences in youth substance use: The effects of parenting through a deviant peer group. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 26(6), 472-481. doi:10.1080/1067828X.2017.1369203
  7. Cutrín, O., Maneiro, L., Sobral, J., & Gómez-Fraguela, J. A. (2019). Validation of the desviant peers scale in spanish adolescents: a new measure to assess antisocial behaviour in peers. Journal of psychopathology and Behavioral assessment, 41, 185-197. doi:10.1007/s10862-018-9710-6
  8. Cutrín, O., Maneiro, L., Sobral, J., & Gómez-Fraguela, J. A. (2019). Longitudinal effects of parenting mediated by deviant peers on violent and non-violent antisocial behaviour and substance use in adolescence. The European Journal of Psychology Applied to Legal Context, 11, 23-32. doi:5093/ejpalc2018a12
  9. Cutrín, O., Maneiro, L., Sobral, J., & Gómez-Fraguela, J. A. (2019). Longitudinal validation of a new measure to assess parental knowledge and its sources in spanish adolescents. Journal od Child and Family Studies. 28, 1220-1235. doi:1007/s10826-019-01366-z
  10. Maneiro, L., Gómez-Fraguela, J.A., López-Romero, L, Cutrín, O., & sobral, J. (2019). Risk profiles for antisocial behavior in adolescents placed in residential care. Children and Youth Services Review, 103, 278-286. doi:10.1016/j.childyouth.2019.06.012
  11. Lopez-Romero, L., Maneiro, L., Cutrín, O., Gómez-Fraguela, J. A., Villar, P., Luengo, M. Á, Sobral, J. & Romero, E. (2019). Identifying risk profiles for antisocial behavior in a spanish sample of young offenders. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 63(10), 1896-1913, doi: 0306624X19842032
  12. Maneiro, L., Cutrín, O., & Gómez-Fraguela, J.A. (2020). Gender differences in the personality correlates of reactive and proactive aggression in a Spanish sample of young adults. Journal of Interpersonal Violence, 1-26. doi:10.1177/0886260520957697
  13. Maneiro, L., Argudo, A., & Gómez-Fraguela, X. A. (2022). Risk profiles in a spanish sample of juvenile offenders: Implications for risk assessment and management. Psychology, Crime & Law, , 1-19. doi:10.1080/1068316X.2022.2055757
  14. Gómez-Fraguela, X.A., Maneiro, L., Cutrín, O., Argudo, A. (2021). Valoración del riesgo en el sistema de justicia juvenil de la Ley Orgánica 5/2000. En A. Abadías, S.Cámara, S. y Simón, P. (Coord.) Tratado sobre delincuencia juvenil y responsabilidad penal del menor. A los 20 años de la Ley Orgánica 5/2000 de los menores . Madrid: Wolters Kluwer.
  15. Maneiro, L., Argudo, A., & Gómez-Fraguela, X. A. (2022). Distinctiveness of Reactive and Proactive Aggression from a Variable- and Person-based Approach in Juvenile Offenders and Community Youth . Child Psychiatry & Human Development. doi:1007/s10578-022-01479-5
  16. Arranz, M., Maneiro, L., Cutrín, O. & Gómez-Fraguela, X.A. (2023). Factores de riesgo de quebrantamiento de medidas privativas de libertad en jóvenes infractores. Revista Española de Investigación Criminológica, 21 (1), e846. doi:46381/reic.v21i1.846

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

Se queres contactar connosco fai clic na seguinte ligazón:

Contactar

Unidade de Investigación das condutas de risco e os trastornos do desenvolvemento.

Twitter Facebook-f

Menu

Legal

  • FACULTADE DE PSICOLOXÍA Universidade de Santiago de Compostela (USC)
  • Campus Universitario Sur, s/n.
  • 15782 Santiago de Compostela, España.